Kennis is een activiteit

Indien je ons dagboek regelmatig leest, dan weet je dat we ons deze maand hebben laten inspireren door het boek De vijfde discipline, de kunst & praktijk van de lerende organisatie, van Peter M. Senge. We geloven, net als Senge, dat een organisatie waarvoor leren centraal staat, steeds productiever wordt, terwijl het de medewerkers steeds gelukkiger maakt. In een tijdperk waarin hyperproductiviteit gezocht wordt, maar op kosten van een verhoogde werkdruk en voortdurende ontgoocheling van de medewerkers, is dat een krachtige technologie.

De vijf disciplines zijn persoonlijk meesterschap, mentale modellen, gemeenschappelijke visie, teamleren, en systeemdenken. We schreven reeds eerder rond de eerste drie, en systeemdenken komen we zeker aan toe. Maar vandaag schenken we even aandacht aan ons volgende topic: teamleren, misschien wel onze favoriete discipline.

Eén van mijn favoriete quotes uit het boek is:

“Individuals learn all the time and yet there is no organizational learning.”

Dat is zo waar. Elke dag, in elke organisatie, gaat massa’s kennis verloren, omdat het geen gedeelde kennis is. Wat is kennis immers? Kennis is niet in het bezit zijn van een grote huisbibliotheek. Kennis zit niet in de honderden, soms duizenden, documenten, die een onderneming elke dag produceert. Dat is slechts informatie. Je kunt al die documenten elke dag gaan lezen, zonder ook maar enig inzicht te verwerven in hoe de onderneming nu echt werkt. De kennis van een organisatie staat immers tussen de regels.

Als designer hielp ik de afgelopen 20 jaar talloze informatiebeheersystemen ontwerpen. Content websites, intranetten, document management tools, competentie-frameworks, en dergelijke. En telkens opnieuw zag ik hoe beperkt de impact daarvan is, wanneer het aankomt op kennisdeling. Want telkens opnieuw maakte ik dezelfde denkfout: informatie omzetten in kennis doe je alleen, achter je bureau, gewapend met Google en je eigen wil om te leren. En dat klopt niet helemaal.

Kennis weigert zich te laten vastleggen op papier. Kennis staat nooit stil. Ze dwaalt rond in de wandelgangen, en neemt lange pauzes aan het koffiemachien. Ze houdt niet van lezen, meer van roddelen. Echte kennis zit in de hoofden van de mensen, is ‘geïnternaliseerd’. En niet enkel dat, echte kennis wordt gedeeld binnen een team, of een volledige organisatie. Er is een gemeenschappelijk mentaal model. En verder, echte kennis wordt elke dag toegepast, zonder er bij stil te staan. Kennis is gedrag, het is wat je een organisatie ziet doen. Kennis is een activiteit.

Teamleren wordt steeds belangrijker. Moderne organisaties evolueren nu pijlsnel naar genetwerkte structuren, waarin de kennis niet langer top-down verspreid wordt, alsof het een champagnepyramide is. Beslissingsstructuren worden steeds vaker gedecentraliseerd. Beslissingen worden nu in team genomen. Retrospectieven of reflecties gebeuren in team. Er is meer en meer nood aan gecoördineerde en gesynchroniseerde actie. Teams moeten op constructieve manier met elkaar in dialoog en debat kunnen gaan.

Het lijkt ons dan ook een goed idee om bij deze discipline wat langer stil te staan. En dat doen we vanaf zaterdag, want, als alles goed gaat, hebben we morgen een toemaatje rond mentale modellen.

(Photo credit: Julien de Salaberry via unsplash)